१. विसं २०८० जेठ १५ मा अर्थमन्त्री प्रकाशशरण महतद्वारा आव २०८०/८१ का लागि प्रस्तुत बजेटको राशि कति रहेको छ ? 

 रु. १७ खर्ब ५१ अर्ब ३१ करोड

बजेट :  सङ्क्षिप्त झलक

कुल बजेट :  १७ खर्ब ५१ अर्ब ३१ करोड

चालु :  ११ खर्ब ४१ अर्ब

पुँजीगत :  तीन खर्ब दुई अर्ब

वित्तीय व्यवस्थापन :  तीन खर्ब सात अर्ब

राजस्व :  १२ खर्ब ४८ अर्ब ६२ करोड

वैदेशिक अनुदान :  ४९ अर्ब ९४ करोड

वैदेशिक ऋण :  दुई खर्ब १२ अर्ब ७५ करोड

आन्तरिक ऋण :  दुई खर्ब ४० अर्ब

प्रदेश र स्थानीय तहलाई अनुदान

वित्तीय समानीकरण :  एक खर्ब ४६ अर्ब

प्रदेश :  ५८ अर्ब ६७ करोड

स्थानीय तह :  ८७ अर्ब ३५ करोड

ससर्त अनुदान :  दुई खर्ब २७ अर्ब

प्रदेश :  ३५ अर्ब ७२ करोड

स्थानीय तह : एक खर्ब ९१ अर्ब

समपूरक अनुदान : १३ अर्ब २७ करोड

प्रदेश : छ अर्ब २२ करोड

स्थानीय तह : सात अर्ब पाँच करोड

विशेष अनुदान : १३ अर्ब २३ करोड

प्रदेश : चार अर्ब ३६ करोड

स्थानीय तह : आठ अर्ब ७२ करोड ९६ लाख

राजस्व बाँडफाँट : दुवैलाई गरी एक खर्ब ७३ अर्ब ९२ करोड

बजेटका प्रमुख विशेषता

– आर्थिक वृद्धिदर ६ प्रतिशत हुने अनुमान 

– मुद्रास्फीति ६.५ प्रतिशतमा सीमित राखिने

– संसद् विकास कोष पुनः कार्यान्वयनमा ल्याइने

– सामाजिक सुरक्षा भत्ता यथावत्

–  गाँजा खेतीका लागि सम्भाव्यता अध्ययन गरिने

–  औचित्य नभएका २० वटा संस्था खारेज

– प्रोत्साहन भत्ता खारेज, नयाँ गाडी नकिन्ने, नयाँ भवन नबनाउने, आगामी वर्ष देशको सार्वभौम मूल्याङ्कन गर्ने

– ‘वाटर फ्रम द हिमालय’ नामले ब्रान्डिङ गरी पानी निर्यात गरिने

– फागुनभित्र बजेटको सिद्धान्त र प्राथमिकता संसद्मा पेस गरिने

– नवजात शिशुका लागि मिल्क बैङ्क सञ्चालन गर्ने

– सबै सरकारी भवन एकै डिजाइनका हुने, फरक डिजाइनलाई बजेट नदिने

–  नयाँ कम्पनी दर्ता गर्दा शुल्क नलाग्ने, एक सय रुपियाँमा दर्ता गर्न सकिने

–  एक अर्बभन्दा बढीका कार्यव्रmममा अनुगमन समिति बनाउने

–  विद्यालयले दिवा खाजामा जङ्क फुड दिन नपाउने

–  ९८ प्रकारका औषधी निःशुल्क गरिने

–  आगामी आवमा लगानी सम्मेलन गर्ने

– सूचना प्रविधिमा वैदेशिक लगानीको सिमा हट्यो

– पाँचखालमा निर्माणाधीन औद्योगिक ग्रामको नाम महिला उद्यम ग्राम

– ११० स्थानीय तहमा २५ हजार भूमिहीनलाई लालपुर्जा

–  वातावरणी मूल्याङ्कन प्रतिवेदन ३० दिनभित्र स्वीकृति दिइने

–  दोधारा चाँदनीमा सुक्खा बन्दरगाह निर्माण सुरु हुने

–  २०२३ देखि २०३२ सम्मलाई पर्यटन दशकका रूपमा मनाइने

–  ३६ प्रकारका निर्यातमा प्रदान गरिँदै आएको 

अनुदानमा निरन्तरता

– नागरिक उड्डयन प्राधिकरण टुक्रयाइने  र नेपाल वायुसेवा निगमको पुनर्संरचना

– आगामी दुई वर्षभित्र शतप्रतिशत जनतामा विद्युत् सेवा पु-याइने

–  हुलाक बचत बैङ्क खारेज

– सार्वजनिक संस्थानलाई कम्पनी ढाँचामा सञ्चालन गर्ने

–  रेमिट्यान्स बोन्ड जारी गर्ने, बैङ्क खातामा प्यान अनिवार्य

– पथलैया, सिमरा, गण्डक हुँदै वीरगन्जसम्मको कोरिडरलाई बारा पर्सा औद्योगिक कोरिडोरका रूपमा विकास गरिने

– थप १८ हजार चार सय हेक्टर जमिनमा सिँचाइ सेवा विस्तार गरिने

–  नौ सय मेगावाट विद्युत् राष्ट्रिय प्रसारण प्रणालीमा 

थप गरिने, कुल विद्युत् उत्पादन तीन हजार छ सय मेगावाट पु¥याइने 

–  प्रतिव्यक्ति विद्युत् खपत ४५० किलोवाट घण्टा पु¥याइने

२. गीतकार सङ्घ नेपालले ‘गीतकार वर्ष अमर भावना सम्मान, २०७९’ बाट कसलाई सम्मानित ग-यो ?

 दुर्गालाल श्रेष्ठ

– सम्मानस्वरूप एक लाख ५१ हजार रुपियाँ र ताम्रपत्र 

प्रदान गरिएको ।

३. सरकारले राष्ट्रिय शिक्षा दिवस कहिले मनाउने निर्णय गरेको छ ?

 असोज २

– विसं २०८० जेठ ९ को मन्त्रीपरिषद् बैठकले सो निर्णय गरेको ।

– अनिवार्य तथा निःशुल्क शिक्षा ऐन–२०७५ प्रमाणीकरण गरिएको मितिका आधारमा सो दिवस मनाउने निर्णय गरिएको ।

– यसअघि अन्तर्राष्ट्रिय शिक्षा दिवस (सेप्टेम्बर ८ तारिख) का दिन राष्ट्रिय शिक्षा दिवस मनाइन्थ्यो ।

४. प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ भारतको चारदिने औपचारिक भ्रमणका व्रmममा कहिले त्यसतर्फ जाँदै हुनुहुन्छ ?

 विसं २०८० जेठ १७ (भ्रमण अवधि जेठ १७–२० सम्म)

५. विसं २०८० जेठ ४ मा राजधानीमा सम्पन्न ‘मिस हेरिटेज ग्लोबल नेपाल, २०२३’ को उपाधि जित्ने सुन्दरी को हुनुहुन्छ ?

 मुना रिजाल

– भरतपुर चितवनकी मुनाले आगामी सेप्टेम्बर २३ मा दक्षिण अफ्रिकामा हुने मिस हेरिटेज ग्लोबलको ग्रान्ड फिनालेमा नेपालको प्रतिनिधित्व गर्नुहुने छ ।

– विश्वका ५५ देशका सुन्दरीहरूको सहभागिता रहने सो प्रतियोगितामा उहाँले नेपालको सम्पदा झल्कने सङ्क्षिप्त परिचयात्मक भिडियो प्रस्तुत गर्नुहुने छ ।

६. फाइनान्सियल एक्सन टाक्स फोर्स (एफएटिएफ) ले रुसको सदस्यता कहिले रद्द गरेको हो ?

 सन् २०२३ फेब्रुअरी

– युक्रेनमा रुसले गरिरहेको सैन्य कारबाही एफएटिएफको आधारभूत सिद्धान्तविपरीत भएको सदस्यता रद्द गरेको हो ।

– युक्रेन  युद्धका कारण अमेरिकालगायत धेरै पश्चिमी देशले रुसमाथि थुप्रै प्रतिबन्ध लगाएका छन् । यसपछि रुसले आफ्नो अर्थतन्त्र कायम राख्न चीन, भारत, ताइवान जस्ता देशसँग सम्बन्ध सुधार्ने प्रयास गरेको छ । यदि एफएटिएफले रुसलाई कालो सूचीमा राखेमा यी देशलाई पनि रुससँग व्यापार जारी राख्न निकै कठिन हुने छ । यसले रुसी अर्थतन्त्रलाई ध्वस्त पार्न सक्छ ।

७. विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले प्रदान गरेको स्वास्थ्य पुरस्कार (सन् २०२३) प्राप्त गर्ने नेपाली संस्था कुन हो ?

 निक साइमन्स इन्स्टिच्युट

– स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयको सिफारिसमा निक साइमन्स इन्स्टिच्युटले सो पुरस्कार प्राप्त गरेको हो ।

– पुरस्कार राशि २० हजार डलर रहेको छ । 

– विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले प्रत्येक वर्ष विश्वमा रहेका मानिसको स्वास्थ्य सुधार्न उल्लेखनीय योगदान पु¥याउने व्यक्ति तथा गैरसरकारी संस्थालाई प्रोत्साहन गर्ने उद्देश्यले सासाकावा स्वास्थ्य पुरस्कार प्रदान गर्दै आएको छ ।

८. मिस नेपाल वल्र्ड, २०२३ को उपाधि जित्ने सुन्दरी को हुनुहुन्छ ?

 श्रीच्छा प्रधान 

– मिस नेपाल विजेता प्रधानले ‘फेस अफ द इयर’ र ‘मिस डिएचआई’ क्याटेगोरीमा पनि अवार्ड जित्नुभयो ।

– रैना मजगैँयाले ‘मिस नेपाल अर्थ’ को उपाधि हात पार्नु भएको थियो ।

– त्यस्तै प्रसिद्धि शाहले ‘मिस नेपाल इन्टरनेसनल’ को उपाधि जित्नु भयो ।

९. सगरमाथाको चुचुरोमा पाइला टेक्ने पहिलो बझाङकी आरोही को हुनुहुन्छ ?

 सङ्गीता रोकाया 

– साइपाल गाउँपालिका–४ की रोकाया छाउपडी प्रथा अन्त्यको सन्देशसहित विश्वको सर्वोच्च शिखर पुग्नुभएको हो । 

– उहाँले विसं २०८० जेठ ३ मा सगरमाथा आरोहण गर्नुभएको थियो ।

१०. बिमा समितिलाई कहिले ‘नेपाल बिमा प्राधिकरण’ मा रूपान्तरण गरिएको हो ?

 विसं २०७९ कात्तिक २२ (बिमा ऐन, २०७९ अनुसार)

११. भारतको प्रतिष्ठित ‘दादासाहेब फाल्के फिल्म फाउन्डेसन अवार्ड, २०२३’ बाट सम्मानित नेपाली कलाकार को हुनुहुन्छ ?

 निर्देशक तथा अभिनेता आकाश अधिकारी र अभिनेतृ करिश्मा मानन्धर

– लामो समयदेखि नेपाली चलचित्र क्षेत्रमा पु¥याएको योगदानको कदर गर्दै दुवैलाई यो अवार्ड प्रदान गरिएको हो ।

– भारतीय चलचित्रका दिग्गज निर्देशक दादासाहेब फाल्केको नाममा स्थापित ‘दादासाहेब फाल्के फिल्म फउन्डेसन’ ले यो अवार्ड प्रदान गरेको हो ।

१२. विसं २०८० जेठमा काभा वुमन्स च्यालेन्ज कपमा नेपालले कुन स्थान हासिल गरेको हो ?

 तृतीय 

– उज्वेकिस्तानलाई ३–१ को सेटमा हराउँदै घरेलु टिम नेपाल तेस्रो भएको । डिफेन्डिङ च्याम्पियन नेपाल यस पटक तेस्रो स्थानमा सीमित बनेको ।

१३. नेपाल हरित हाइड्रोजन सम्मेलन कहिले सम्पन्न भएको हो ?

 विसं २०७९ आश्विन २४–२५

– (नारा : नेपाल हरित हाइड्रोजन सम्मेलन, पग्लँदै गरेको हिमालका लागि एन्टिडोट)

१४. सातौँ कृषि गणना कहिले सम्पन्न भएको हो ?

 विसं २०७९ वैशाख ६ देखि जेठ १९ सम्म

१५. काभ्रेको पनौती र ललितपुरको गोदावरी नगरपालिका अन्तर्गत पर्ने गोदावरी फुलचोकी वनलाई नयाँ संरक्षण क्षेत्र कहिले तोकिएको हो ?

 विसं २०७९ असार २

– यससँगै नेपालमा संरक्षित क्षेत्रको सङ्ख्या सात पुगेको छ ।

– विसं २०७९ जेठ ३१ को मन्त्रीपरिषद् बैठकले यससम्बन्धी निर्णय गरेको हो ।

१६. नुवाकोटस्थित नेपालकै ठुलो सौर्य उत्पादनको सुरुवात कहिलेदेखि भएको हो ?

 विसं २०७९ भदौ १० (२५ मेवा)

१७. विसं २०८० जेठ १४ मा सार्वजनिक आर्थिक सर्वेक्षण, २०७९/८० अनुसार नाफामा रहेका सार्वजनिक संस्थान कति वटा छन् ?

 २५ वटा

– ४४ वटा संस्थानमध्ये २५ वटा नाफामा रहेका छन् ।

१८. आर्थिक सर्वेक्षण, २०७९/८० अनुसार २०७९ फागुनसम्म स्थायी लेखा नम्बर लिने करदाताको सङ्ख्या कति रहेको छ ?

 ५३ लाख ४१ हजार १७८

– जसमध्ये व्यक्तिगत स्थायी लेखा नम्बर लिने ६४.६ प्रतिशत, व्यावसायिक लेखा नम्बर लिने ३४.९ प्रतिशत र करकट्टी गर्ने निकायले लिएको स्थायी लेखा नम्बर ०.५ प्रतिशत छ । 

– यसै गरी मूल्य अभिवृद्धि करमा दर्ता भएका करदाता तीन लाख सात हजार ७१० पुगेको । 

– अन्तःशुल्कमा दर्ता हुने करदाताको सङ्ख्या एक लाख २० हजार २९२ पुगेको ।

प्रस्तुतकर्ता : टङ्क केसी

- (गाेरखापत्रबाट)