ठुलीभेरीको कटानले रुकुमका तीन बस्ती उच्च जोखिममा, खेतीयोग्य जमिन बगरमा

रुकुम पश्चिमको आठबिसकोट नगरपालिका ६, का तीन बस्ती ठुलीभेरी नदीको कटानको कारण पहिरोको उच्च जोखिममा रहेका छन् भने खेतीयोग्य जमिन बगाएर बगर बनेको छ । वडाका ज्यामिरे, मन्का र दामाचौर बस्ती नदीको कटानले पहिरोको उच्च जोखिममा रहेका हुन् भने नदी छेउका खेतीयोग्य जमिन बगाएको हो ।  

वर्षाको समयमा आएको पहिरो ठुलीभेरी थुनिएपछि बस्तीतिर ढल्किएको नदीले कटान क्षेत्र बढाउँदै लिएपछि थप जोखिम बढ्दै गएको हो । वडा नम्वर ६ का वडा अध्यक्ष धनेश्वर शर्माका अनुसार रुकुम पश्चिम, जाजरकोट र डोल्पाको सीमाना नजिकैका यी बस्तीहरु नदीको कटान र पहिरोको जोखिममा रहेका हुन् । 

वडा अध्यक्ष शर्माले जाजरकोटतर्फको फम्दा लेकबाट विभिन्न समयमा आएको पहिरोले गर्दा भेरी नदि थुनिएपछि नदीले धार परिवर्तन गरेर रुकुमपश्चिमका बस्तीतर्फ आउँदा गाउँ नै जोखिममा रहेको जनाउनुभयो । उहाँका अनुसार ज्यामिरे गाउँका २० घर पहिरोको उच्च जोखिममा रहेका छन् भने ३१ घर जोखिममा रहेका छन् ।

त्यसैगरी मन्काबगरमा रहेका ५५ घर र दामाचौरका करिब ५० घर पहिरोको जोखिममा छन् । दामाचौरमा रहेका करिब २५० घरधुरी मध्य ५० घर उच्च जोखिममा रहेका हुन् । नदीले धार परिवर्तन गर्दा ज्यामिरेगाउँतर्फको करिब छ सय मिटर चौडाई र दश मिटर लम्बाई भएको जमिनको भाग बगाएको उहाँले जानकारी दिनुभयो । 

ज्यामिरे गाउँका नन्दबहादुर बोहराले लगातारको कटानको कारण गाउँनै पहिरोसँगै नदीमा मिसिने उच्च जोखिम रहेको बताउनुभयो । उहाँका अनुसार २०५७ साल यता हरेक वर्ष पहिरोले केहि घर र खेतीयोग्य जमिन बगाउने गरेको छ ।

गत वर्ष मात्रै कालिका आधारभूत विद्यालयको भवनसहित १३ घर बगाएको उहाँले जानकारी दिनुभयो । उहाँका अनुसार २०७६ सालमा पनि मन्काबगरका १२ घर पहिराले नदीमा मिसाएको थियो । क्षति भएका मध्य पाँच वटा घर सरकारले निर्माण गरिदिएको छ भने सात घर अलपत्र छन् ।  

दामाचौरका नेत्रबहादुर शाहीले हरेक वर्ष नदीले खेतीयोग्य जमिन बगाउने गरेको बताउनुभयो । सल्लेतरा र त्रिवेणी क्षेत्रमा नदि छेउमा रहेका खेतीयोग्य जमिन बगाउँदा हरेक वर्ष स्थानीयले ठुलो नोक्सानी बेहोर्दै आएका छन् । शाहीले यहाँको करिब ४५ मिटर चौडाई भएको जमिन नदीले कटान गरेको जानकारी दिनुभयो । 

स्थानीयले बलियो तटबन्धनको माग गर्दै आएको तर सुनुवाई हुन नसकेको गुनासो गरेका छन् । वडा अध्यक्ष शर्माले भेरीकरिडोरको क्षेत्रमा पर्ने भएकोले कार्यालयमा तटबन्धनको माग गरिएको बताउनुभयो । नापजाँच समेत गरिसकेको हुनाले योजना निर्माण हुने आशा पलाएको उहाँले जनाउनुभयो ।

यसअघि नगरपालिका, जिल्ला प्रशासन, प्रदेश सरकार लगायतका विभिन्न निकायमा जोखिमपूर्ण बस्ती जोगाउन माग गर्दै निवेदन दिदापनि सुनुवाई हुन नसकेको स्थानीयको गुनासो रहेको छ । 

प्रमुख जिल्ला अधिकारी कुलबहादुर जी.सी.ले स्थानीयले तटबन्धनको माग गरेको जानकारी दिनुभयो । स्थलगत अध्ययनको क्रममा स्थानी बस्तीहरु उच्च जोखिममा रहेको र नदी कटानले खेतीयोग्य जमिन समेत बगाएको पाईएको उहाँले बताउनुभयो । क्षतिको आँकलन र स्थानीयको मागको आधारमा सम्बधित निकायमा तटबन्धन निर्माणका लागि पहल गरिने प्रजिअ जी.सी.ले उल्लेख गर्नुभयो ।