आज २७ औ जनयुद्ध दिवस । नेपाली जनताको त्याग र बलिदानीले मुलकमा आएको परिवर्तनमा २०५२ साल फाुगन १ मा सुरु गरिएको जनयुद्धको पनि महत्वपूर्ण हिस्सा रहेको छ । नेपाली इतिहासमा अविस्मरणीय रहेको जनयुद्धको उद्गम स्थल थलोको रुपमा रुकुम, रोल्पालाई दिने गरिन्छ ।

यहाँका सयौ जनताले परिवर्तनका खातिर शिरको भेटी चढाएका छन्, रगतको खोला बगाएका छन् । गणतन्त्र, संघीयता, धर्म निरपेक्षता, समाबेशीताको उपलब्धिको श्रेय जनयुद्धलाई पनि जान्छ ।

त्यतिबेला रुकुमका होनहार माओवादी कार्यकताहरु तत्कालीन राज्यसत्ताका विरुद्ध विद्रोहको विगुल फुक्थे । ज्यान दाउमा राखेर परिवर्तनका लागि राज्यसँग लडाई लडे । राज्य बिरुद्धका लडाईमा विभिन्न मोर्चा सम्हाले । उतीबेलाका जनयुद्धका सारथी तथा कमाण्डरहरु अहिलेको सत्ता सञ्चालक भएका छन् ।

माओवादी आन्दोलनको विभिन्न मोर्चा सम्हालेका धेरैजना अहिले वडा सरकार, पालिका सरकार, प्रदेश सरकार, संघीय सरकार सञ्चालन गरिरहेका छन् । यस मानेमा, रुकुमले जनयुद्धको गर्विलो इतिहास बोकेको पाइन्छ । रुकुम पश्चिममा मात्रै हेर्दा यहाँका ६ वटै स्थानीय तहहरु उनै जनयुद्धका योद्धाहरुले हाकिरहेका छन ।

तत्कालीन जनयुद्धको समयमा नेकपा माओवादीको राज्य कमिटी सदस्य पदमा रहेर क्रान्ति र परिवर्तनका लागि अग्रणी भुमिका खेल्दै हुनुहुन्थ्यो मुसिकोटका देविलाल गौतम र प्रेम कुमारी सुनार । उहाँहरु अहिले मुसिकोट नगर सरकार हाँकिरहनुभएको छ । नगरपालिकाको प्रमुख र उपप्रमुखको भुमिकामा हुनुहुन्छ, उहाँहरु । उहाँहरुसँगै अधिकांस वडा अध्यक्ष र वडा सदस्यहरु जनयुद्धबाटै खारिएर आउनुभएको छ । उहाँहरु लगायतको जनयुद्ध प्रतिको लगाव, रगत र पसिनाले नै मुलुकमा कायापलट भएको हो ।

चौरजहारी नगरपालिका प्रमुख बिशाल शर्माले पनि जनयुद्धमा पार्टीको राज्य कमिटी सदस्य पदमा रहेर जिम्मेवारी बहन गर्नुभएको हो । जीवन नै दाउमा राखेर माओवादी आन्दोलन जन्माउन, हुर्काउन कस्सिएका बिशाल शर्माले यतिबेला जनयुद्धताका अभियान सम्झदै स्थानीय सरकारलाई जनमैत्री बनाउने कोशिसमा हुनुहुन्छ । जनयुद्धकै बेला पार्टीको राज्य कमिटी सदस्य हुनुभएकी राधा रोका अहिले नगरपालिकाको उपप्रमुखको जिम्मेवारीमा हुनुहुन्छ ।

तत्कालीन समयमा पार्टीको राज्य कमिटी सचिवालय सदस्य पदमा रहेका गोर्खबहादुर केसी र एरिया कमिटी सदस्य पदमा रहेकी गीता नेपालीले यतिबेला आठबिसकोट सरकार चलाई रहनुभएको छ । विकास र परिवर्तनको इच्छाशक्ति भएका, दिर्घकालिन योजनाका कमाण्डर केसी अहिले आठबिसकोटको मेयर हुनुहुन्छ । गीता उपमेयर हुनुहुन्छ ।

तत्कालीन समयमा पार्टीको राज्य कमिटी सचिवालय सदस्य पदमा रहेर जनयुद्ध हाँकेका झक्कु प्रसाद घर्ती त्रिवेणि गाउँपालिको अध्यक्ष हुनुहुन्छ भने एरिया कमिटी सदस्य पदमा रहेर मोर्चा सम्हालेकी निर्मला बिष्ट उपाध्यक्ष हुनुहुन्छ । अध्यक्ष घर्ति माओवादी आन्दोलनका एक अटल सिपाही हुनुहुन्छ भने उपााध्यक्ष बिष्ट जनयुद्धकै समयमा श्रीमान गुमाउनुभएकी सहिद पत्नी हुनुहुन्छ ।

जनयुद्धकै बेला पार्टीको राज्य कमिटी सचिवालय सदस्य तथा शैन्य डिभिजन बिउरो सदस्य भएका नरबहादुर पुन अहिले सानीभेरी सरकार चलाईरहनुभएको छ । सानीभेरी गाउँपालिकाका अध्यक्ष पुनले बिभिन्न मोर्चा र लडाईमा अग्रणी भूमिका निर्वाह गर्नुभएको थियो । उपाध्यक्ष इन्दिरा ओलीले पनि जनयुद्धको बेला रुकुम र बाग्लुंग जिल्लाका खटिएर बिभिन्न जिम्मेवारी सम्हाल्नुभएको थियो ।

धर्म बहादुर केसी जसले जनयुद्धमा पार्टीको राज्य कमिटी सदस्य तथा शैन्य डिभिजन बिउरो सदस्य भएर काम गर्नुभयो र मनकला पुन जसले त्यतिबेला नै पार्टीको एरिया कमिटी सदस्य भएर जनयुद्धलाई सफल पार्न लागिपर्नु भयो । उहाँहरु यतिबेला बाँफिकोट गाउँपालिकाको अध्यक्ष र उपाध्यक्षको जिम्मेवारी निर्वाह गरिरहनुभएको छ । बैचारिक र दार्शनिक रुपमा अब्बल केसीले शिक्षण पेशा नै त्यागेर जनयुद्धमा होमिनुभएको थियो । उपाध्यक्ष मनकलाका श्रीमानले जनयुद्धमा सहादत नै प्राप्त गर्नुभएको थियो ।

तत्कालीन राज्य सत्ताको विरुद्धमा विद्रोहको विगुल फुकेका माओवादी कार्यकर्ता तथा नेताहरु अहिले पृथक ढंगले सरकार चलाउँने कोशिसमा हुनुहुन्छ ।

रुकुमबाट नयाँ सन्देश प्रवाह गर्नेगरी काम भैरहेको उहाँहरुको भनाई छ । स्वरोजगार, सामाजिक साँस्कृतिक रुपान्तरण, सहकारी मोडेलमा विकास, कृषि क्रान्ति, उत्पादनमा जोड, घर घरमा सरकारको अनुभुति, योजनाहरुको आवश्यकताको आधारमा समानुपातिक वितरण, पहुँचयोग्य स्थानीय सरकार बनाउन उहाँहरु लागि परेको बताईन्छ ।

केहि नमुना अभ्यासहरु पनि भएका छन् रुकुमबाट । ज्यानको बाजि राखेर जनताको लागि लडेका हिजोका अनुभुति र यथार्थताहरुले उहाँलाई बिचलित हुनबाट जोगाएको पक्कै छ । यद्यपी, मागहरुको श्रंखला धेरै भएकोले एकैचोटीमा सम्बोधन गर्नसक्ने अवस्था छैन । त्यसैले होला सहिद परिवार, जनयुद्धका घाईते तथा पीडितहरुका गुनासाहरु पनि बेला बेला सार्वजनिक हुनेगरेका छन् ।

हिजो जनयुद्धका समयमा जनता सामु गरिएका प्रतिबद्धता, मुद्दा, मुल्य तथा मान्यता र आदर्शहरु आज वेवारिसे नबनाएर माओवादी आन्दोलनबाट स्पात बनेका यी अनुहारहरुले गम्भीर रुपमा मनन गर्ने आशा आम रुकुमेलीको छ ।